POMARANCZOWA ALTERNATYWA
- Historia Ruchu -

(kliknij w obrazek, aby powiększyć)

Pomarańczowa Alternatywa (Orange Alternative) to nazwa legendarnego, anarchistycznego ruchu polityczno-kulturalnego, stworzonego w 1981 roku we Wrocławiu przez Waldemara Fydrycha, zwanego Majorem - Komendantem Twierdzy Wrocław. Nosząc pewne oznaki podobieństwa do kontra-kulturowego ruchu Provos, pod dużym wpływem dadaizmu i surrealizmu, Pomarańczowa Alternatywa organizowała happeningi, malowała abstrakcyjne graffiti krasnoludków na plamach powstałych po zamalowaniu sloganów antyreżimowych, które stały się jej emblematem, była najbardziej kolorowym przejawem polskiej opozycji antykomunistycznej.

Mówi się, że nazwa Pomarańczowej Alternatywy pochodzi z faktu, iż kolor ten znajduje się pomiędzy dwoma kolorami symbolizującymi dwie główne siły polityczne w Polsce, a mianowicie - lewicę (niegdyś komunistyczną) czyli czerwień, oraz Kościół katolicki czyli żółć. Początkowo była to nazwa pisma studenckiego publikowanego przez Majora Fydrycha i Andrzeja Dziewita w czasie pierwszego strajku studenckiego we Wrocławiu w 1981 roku. W rzeczywistości nazwa pochodzi od fascynacji Andrzeja Dziewita holenderskim ruchem Provos z lat 1960-tych.

(kliknij w obrazek, aby powiększyć)

Najbardziej aktywna w latach 1986-1989, kiedy protesty Solidarności nabierały oddechu, Pomarańczowa Alternatywa była najczystszym przejawem Surrealizmu Socjalistycznego, którego Manifest ogłosił lider ruchu - Major. Inaczej niż ruchy walczące o narodowe czy też ekonomiczne wyzwolenie, Pomarańczowa Alternatywa nie głosiła konkretnych haseł. Jej strategia polegała na dużo bardziej radykalnej strategii - poprzez akcje happeningowe, kontrowania monopolu Państwa na Prawdę.

Wiele z tych akcji zawierało smak geniuszu, łącząc zabawę z bezwzględnym ośmieszaniem rządu. Liderem i inspiratorem Pomarańczowej był "Major" - charyzmatyczny absolwent historii i historii sztuki. Major był też pomysłodawcą większości happeningów, z których najbardziej udane stawały się z upływem czasu anegdotami powtarzanymi z sukcesem w zachodnich mediach przekazu.

(kliknij w obrazek, aby powiększyć)

W roku 1988, Pomarańczowa fala rozlała się po całej Polsce, a happeningi były organizowane także w innych, głównych miastach kraju takich jak Poznań, Gdańsk, Kraków i Warszawa; w czasie strajku w Nowej Hucie, w 1988 roku, odczytano list do robotników, który zawierał entuzjastyczne poparcie dla ich protestów. Autorem listu był Lenin.

(kliknij w obrazek, aby powiększyć)

Innym razem,tłum zgromadzony przed klatkami szympansów we wrocławskim ZOO, odśpiewała stalinowskie hymny.

Po wypuszczeniu Piniora i Borowczyka, działaczy opozycyjnych i członków Polskiej Socjalistycznej Partii w dniu 30 czerwca 1988, zorganizowano happening w formie procesu sądowego, gdzie oskarżonymi byli Pinior, Borowczyk, Marx i Engels. Jeszcze później w tym samym roku, z okazji rocznicy Październikowej Rewolucji, 4000 osób przemaszerowało przez Warszawę, skandując "Kochamy Lenina".

Wszystkie akcje Pomarańczowej cieszyły się ogromnym powodzeniem, gromadząc czasem ponad 10 tysięcy uczestników, szczęśliwych, że mogą razem wyśmiać i zawstydzić reżim, który uznawał tylko jedną prawdę i który przywykł do bardziej standardowych form protestu.

(kliknij w obrazek, aby powiększyć)	(kliknij w obrazek, aby powiększyć)

Aczkolwiek początkowo Pomarańczowa Alternatywa zbierała gromy ze strony tradycyjnej opozycji obawiającej się, że akcje prowadzone przez Pomarańczową ośmieszają także ją, sukces Pomarańczowej w demystyfikacji opozycji poprzez umożliwienie zwyczajnym obywatelom udziału w niej w sposób, który pozwalał im na pozostanie sobą i nie zmuszał ich do wkroczenia na ścieżkę regularnego aktywizmu, wygrał dla niej poparcie tradycyjnych grup opozycyjnych takich jak Wojna i Pokój czy też Polska Socjalistyczna Partia, a także członków KOR-u, w osobie m.in. Jacka Kuronia. Członkami Pomarańczowej byli również w Łodzi - Krzysztof Skiba, późniejszy lider zespołu Big Cyc, czy też we Wrocławiu - Jacek Protasiewicz - dziś eurodeputowany, oraz Adam Lipiński - jeden z liderów Prawa i Sprawiedliwość.

Pomarańczowa Alternatywa nie umarła wraz z komunizmem. Zmieniła tylko swój cel działania. Po krótkiej przerwie, ruch powrócił do akcji w happeningu "Krasnoludek na Prezydenta", który był prowadzony z okazji wyborów głowy stolicy, w ramach komitetu wyborczego "Weselsza i Kompetentna Warszawa". Happening ten został uwieczniony w filmie Mirosława Dembińskiego "Krasnoludek Prezydentem".

(kliknij w obrazek, aby go powiększyć)	(kliknij w obrazek, aby go powiększyć)

Ślady Pomarańczowej Alternatywy znajdują się na całym świecie, w formie tez doktorskich, magisterskich i publikacji książkowych. Kilka z najbardziej poważanych uniwersytetów amerykańskich wykłada kursy, w których jest mowa o ruchu.

Dziś Pomarańczowa Alternatywa działa także poza Polską. Kilka happeningów zostało zorganizowanych we Francji przy współpracy ze studentami z uniwersytetów w Arras i Nancy, przeciwko globalizacji, stereotypom oraz niekontrolowanym akcjom policyjnego państwa.

1 Maja 2004, na zaproszenie Mera Nancy, Najor Fydrych i studenci tamtejszego uniwersytetu zorganizowali happening celebrujący wstąpienie nowych krajów do Unii Europejskiej w ramach Festiwalu Traversees. W grudniu 2004 roku, kiedy Ukraina została opanowana przez demokratyczny zryw Pomarańczowej Rewolucji, Major Fydrych z grupą studentów polskich i ukraińskich dołączyli do niej organizując happening "Kijów - Warszawa - Wspólna Sprawa" i udali się Pomarańczowym Autobusem z Warszawy do Kijowa. Podczas podróży zatrzymywali się w miastach Polski i Ukrainy organizując tam happeningi, w czasie których uczestnicy mogli dziergać Pomarańczowy Szal Poparcia, rozpoczęty w Warszawie przed Ambasadą Ukrainy przez piosenkarkę Rusłanę, ikonę Rewolucji i zwyciężczynię Eurowizji.

(kliknij w obrazek, aby go powiększyć)

Ten szal, mierzący w sumie 16 m, został wręczony Rusłanie przez Majora i Maję - młodą studentkę pochodzenia polsko-ukraińskiego - na scenie na Majdanie, w dniu II tury wyborów przed zgromadzonymi setkami tysięcy zwolenników Rewolucji jako symbol przyjaźni polsko-ukraińskiej.

Rusłana wręczyła go Prezydentowi Juszczence kilka minut po ogłoszeniu wyników i jego przybyciu na scenę Majdanu. Ekipa Juszczenki owinięta w szal odśpiewała hymn Ukrainy wraz ze zgromadzonym tłumem. Wydarzenia te wraz z przygodami Pomarańczowego Autobusu zostały zawarte w filmie Mirka Dembińskiego "Krasnoludki jadą na Ukrainę". W czerwcu 2005, w Parlamencie Europejskim odbyła się wystawa poświęcona historii Pomarańczowej Alternatywy. W listopadzie i grudniu 2005, wystawa o historii ruchu była pokazana w głównych miastach Ukrainy, i pozostała ponad miesiąc na terenie Centrum Sztuki Współczesnej przy Akademii Kijowsko-Mohylańskiej - najbardziej prestiżowej galerii sztuki współczesnej Ukrainy działającej przy głównym ośrodku akademickim i intelektualnym tego kraju.

(kliknij w obrazek, aby go powiększyć)

(kliknij w obrazek, aby go powiększyć)

(kliknij w obrazek, aby go powiększyć)

Dziś z perspektywy kilku dekad, Pomarańczowa Alternatywa może być uznana za jeden z najbardziej wpływowych w świecie ruchów w historii biernej opozycji i antytotalitaryzmu, wpisujący się w tradycję Mahatmy Ghandi.

Na podstawie artykułu George'a Branchflowera

from Here & Now no.7/8,

Copyright (c) 2004- La Papesse